Glaucoom

Oogarts Ronald de Crom van het Academisch Ziekenhuis in Maastricht vertelt over oorzaak en behandeling van glaucoom.

Wat is glaucoom?

Glaucoom is de naam voor verschillende aandoeningen die de oogzenuw aantasten waardoor men op de duur minder gaat zien. Vaak is de oogdruk te hoog. Het oog is voor het grootste deel met vocht gevuld. Daardoor blijft het oog mooi rond, als het ware ‘in model’. Het vocht moet constant aan en afgevoerd worden en het is belangrijk dat dit gelijkmatig gebeurt. De afvoer vindt plaats in de zogenoemde 'kamerhoek', de ruimte tussen het hoornvlies en het regenboogvlies. Als het allemaal goed gaat dan ververst het vocht zich in zo’n anderhalf uur. Maar soms gaat er iets mis. Dan wordt er teveel vocht aangevoerd of verloopt de afvoer te langzaam omdat er een verstopping is. In dat geval blijft er teveel vocht in het oog en komt er teveel spanning, ofwel druk op het oog te staan. Door die verhoogde oogdruk worden de zenuwvezeltjes van de oogzenuw afgekneld. Deze zenuwvezeltjes in het netvlies sterven daardoor af met als gevolg een gedeeltelijke uitval van het gezichtsveld. Die uitval begint aan de uiterste zijden. Iemand met glaucoom kijkt eigenlijk door een almaar kleiner wordend kokertje.

Er zijn twee vormen: het zogenoemde open kamerhoekglaucoom (waarbij de hoek zelf niet verstopt of vernauwd is en maar waar het filtersysteem niet goed werkt) en het gesloten kamerhoekglaucoom waar geen afvoer meer mogelijk is. Het eerste komt het meeste voor. In ons land lijden er naar schatting een kleine honderdduizend mensen aan. Chronisch glaucoom treft meestal beide ogen.

Is het een snel verlopend proces?

Nee, in het algemeen gaat het sluipend en merk je het pas als het te laat is en er al schade is aangericht.

Wat merk je er dan van?

Het kan zijn dat je vaker schrikt omdat er ineens een fietser of voetganger dichtbij opduikt die je niet vanuit je ooghoeken had zien aankomen of je stoot vaker iets om wat je niet had zien staan. Daarom is het raadzaam om, zeker als je ouder dan veertig bent, jaarlijks je oogdruk te laten meten. Dat kan bij de opticien. Een normale oogdruk ligt tussen de 10 en 21 mmHg.

En wat is acuut glaucoom?

Dan heb je, meestal in één oog heftige pijn. Het oog is rood, het zicht wazig. Je krijgt hoofdpijn en bent misselijk en rillerig. Het is belangrijk dat je snel behandeld wordt omdat er binnen korte tijd blijvende schade van het gezichtsvermogen kan ontstaan. De verstopte kamerhoek moet dan snel geopend worden zodat het vocht afgevoerd kan worden en de druk zich kan herstellen.

Hoe worden de andere vormen van glaucoom behandeld?

Meestal begint men met medicijnen. Die worden gedruppeld. Dat moet een of twee keer per dag. Er zijn verschillende soorten druppels en er zijn speciale druppelhulpjes die je op het flesje kunt zetten waardoor het oog gemakkelijker open blijft. Dat kan een uitkomst zijn voor mensen met reuma of ouderen. Als druppels onvoldoende helpen kunnen we proberen om met een laserbehandeling de zogenoemde kamerhoek ofwel het ‘afvoerputje’ te vergroten. Soms moeten we met een operatie een luikje in het oogwit of een buisje in het oog zetten zodat het vocht via het slijmvlies afgevoerd kan worden.

Is dat een grote operatie? En, doet het pijn?

Zo’n operatie duurt drie kwartier tot een uur. We geven een verdovingsprikje in het oog en daarna voel je er niets meer van. Laseren duurt vijf minuten en dat doen we poliklinisch.

Is het probleem dan verholpen?

Dan is de oogdruk weer op orde of sterk verbeterd maar het zicht dat verloren was komt niet meer terug. Dat is onherstelbaar.

Is glaucoom erfelijk?

Ja, we zien dat het in bepaalde families vaker voorkomt en als je weet dat het ‘in de familie zit’ moet je je regelmatig laten controleren.

Komt het bij bepaalde rassen meer voor?

Bij negroïde mensen zit het open kamerhoekglaucoom in de genetische aanleg. Dat komt door de vorm van het oog. Bij Aziaten en Eskimo’s is dat ook het geval. Daar komt gesloten kamerhoekglaucoom veel voor. Overigens zien we het in de hele wereld, ook in Nederland, verhoudingsgewijs meer bij vrouwen dan bij mannen.

Kun je er volledig blind van worden?

Als je niet op tijd behandeld wordt kun je zeer slechtziend worden. Voor buitenstaanders is het soms moeilijk te begrijpen wat die slechtziendheid door glaucoom precies betekent. Als een groot deel van je gezichtsveld uitgevallen is, is het net alsof je door een klein kokertje kijkt. Je hebt weinig overzicht van de omgeving. Je loopt waarschijnlijk met een witte stok of/en een geleidehond maar kunt soms nog wel zoekend een krasje op je nieuwe telefoon ontdekken of een euro op de grond zien liggen.

Uit: De Stem van Grave mei 2014