Netvliesloslating bij kinderen

Wat is netvliesloslating?

Aan netvliesloslating gaan een paar stappen vooraf. Het netvlies bestaat uit twee hele dunne vliesjes. Tussen het netvlies en de lens bevindt zich het glasachtig lichaam. Als dit glasachtig lichaam krimpt, zakt het als een soort soufflétje in. De structuur van het glasachtig lichaam verandert hierdoor. Doordat het glasachtig lichaam vast zit aan het netvlies, kan door die structuurverandering een scheurtje getrokken worden in het netvlies. Als door dit scheurtje vocht achter het netvlies komt, kan het netvlies loslaten.

Komt netvliesloslating veel voor?

Nee, dat is gelukkig een zeldzaam verschijnsel. Jaarlijks worden er zo’n 3000 netvliesloslatingen geregistreerd. De meeste netvliesloslatingen komen voor bij mensen van middelbare tot hogere leeftijd. De belangrijkste oorzaak in deze groep is de verandering in de structuur van het glasachtig lichaam waardoor deze plaatselijk meer aan het netvlies trekt. Daardoor is er een hoger risico op scheurtjes. 

Hoe kan het bij kinderen voorkomen?

Als netvliesloslating bij kinderen optreedt is er vaak iets meer aan de hand. Meestal is er sprake van een erfelijke oogziekte. Vaak is deze al bekend maar niet zelden wordt de diagnose pas gesteld nadat de netvliesloslating opgetreden is. Het is de taak van de oogarts om aan het licht te brengen welke aandoening de oorzaak is. Tot voor kort was het lichamelijk en oogheelkundig onderzoek hierbij de enige mogelijkheid. De laatste decennia is het genetisch onderzoek van grote betekenis geworden voor de diagnostiek: door gericht onderzoek van het DNA en tegenwoordig ook door DNA screening van alle genen van een patiënt kan meestal bepaald worden welke aandoening de oorzaak is.

Wat zijn de symptomen van netvliesloslating?

Bij volwassen mensen treden veranderingen in de glasvochtstructuur op die kunnen leiden tot het inzakken van het glasachtig lichaam en een scheurtje in het netvlies veroorzaken. Dit kan een vrij plotseling optreden van visuele verschijnselen veroorzaken zoals het zien van draadjes, vlekjes of zogenaamde ‘mouches’ (vliegjes). Soms zijn er ook lichtflitsen in het beeld van één oog. Als hierna een netvliesloslating optreedt wordt dit waargenomen als een grotere donkere vlek of rand in het beeld die zich meestal van buitenaf uitbreidt naar het centrum van het beeld.

Is het belangrijk om snel naar een oogarts te gaan?

Ja, dat is heel belangrijk. Hoe eerder een patiënt zich meldt, hoe beter de prognose is. Zeker als van het één op het andere moment de vliegjes in beeld verschijnen. Het probleem bij jonge kinderen is dat een netvliesloslating vaak laat wordt opgemerkt omdat zij weinig klachten uiten en ook omdat het een aandoening is die in deze groep niet vaak voorkomt.

Wat is de behandeling?

Als mensen zich snel bij een oogarts melden en er is alleen sprake van een scheurtje in het netvlies en (nog) geen netvliesloslating, dan volstaat meestal alleen een laserbehandeling en controle bij een oogarts. Met deze behandeling wordt het netvlies door littekenvorming plaatselijk vastgehecht aan het onderliggende vaatvlies. Als het netvlies is losgeraakt, is een operatie noodzakelijk. Er wordt een kunststofbandje geplaatst en het vocht wordt weggehaald. Een andere methode is een inwendige operatie - vitrectomie genaamd - waarbij het glasachtig lichaam grotendeels door een andere vloeistof wordt vervangen en het vocht achter het netvlies wordt afgezogen.

Voor het herstel van het zicht is belangrijk of het centrale deel van het netvlies losgeraakt is of alleen het buitenste deel. In het eerste geval is de gele vlek (macula) meestal beschadigd waardoor na de ingreep het herstel van de gezichtsscherpte beperkt is. De gele vlek  is namelijk belangrijk voor het scherp zien.

Is de prognose bij kinderen hetzelfde?

Helaas is de prognose bij kinderen vaak minder gunstig dan bij volwassenen. Dat komt doordat netvliesloslating bij kinderen vaak later gediagnosticeerd wordt en doordat het bij kinderen een symptoom of gevolg is van een complexe erfelijke oogaandoening. Ook bloedingen, littekenweefsel en netvliesplooien komen vaker voor op jonge leeftijd en kunnen het herstel ongunstig beïnvloeden.

Hoe kun je netvliesloslating voorkomen?

Het is belangrijk om attent te zijn op de symptomen. Bij verschijnselen als vliegjes, draadjes, puntjes of lichtflitsen, vooral als deze acuut ontstaan zijn, is een bezoek aan de oogarts noodzakelijk. Overigens zal in dergelijke gevallen meestal alleen sprake zijn van het inzakken van het glasachtig lichaam zonder netvliesbeschadiging, maar dat kan alleen vastgesteld worden door een onderzoek van het oog. Als er risicofactoren bekend zijn dan is het extra belangrijk om op de hoogte te zijn van de symptomen. Ook kan het advies zijn om het netvlies periodiek te laten controleren. Preventie van oogongevallen is uiteraard belangrijk. Als oogartsen hebben we in het verleden het enorme effect van veiligheidsgordels op het voorkomen van oog- en hoofdletsels gezien. Hopelijk zullen maatregelen binnenkort ook oogletsels door vuurwerkongevallen voorkomen.