Zelfstudie Braille groot succes

“Straks kan ik mijn kleinkinderen voorlezen”

“Ik lees weer! Het is een apart gevoel om letters te voelen en weer zelf te kunnen lezen. Het is zó mooi om dat opnieuw te ontdekken”, zegt Jan de Klerk (60). Hij werd in 2013 blind en is een van de eerste enthousiaste gebruikers van de Zelfstudie Braille. Visio ontwikkelde die samen met de Vereniging Onbeperkt Lezen en met financiële steun van de KSBS. De eerste oplage is al uitverkocht.

“Als kind miste ik wel eens een stoeprandje, of een bal”, vertelt Jan de Klerk. “Ik ben onderzocht door de oogarts, maar die kon niks vinden. Dus ik was gewoon dat ‘onhandige kind’.” Pas jaren later, nadat hij getrouwd was, liet De Klerk zich nog eens onderzoeken. Het bleek dat hij glaucoom had. Hoewel zijn zicht steeds slechter werd, had hij tot vier jaar terug een drukke baan als restaurantmanager bij het vakantieschip van De Zonnebloem. “Ik werkte veel op routine en met opperste concentratie. Dat werd duidelijk toen ik een keer de wijn zó over het tafelkleed goot. Een gast was linkshandig, en zijn wijnglas stond dus ook links. Ik goot op routine de wijn in: in een denkbeeldig glas aan de rechterkant, terwijl daar dus helemaal geen glas stond.”
Hij verloor uiteindelijk zijn baan en vervolgens binnen een jaar ook het zicht in allebei zijn ogen. Een lange periode van revalidatie volgde. “Ik heb in die tijd een poging gedaan braille te leren, maar eigenlijk kon ik het er toen niet bij hebben. Ik moest zó veel leren en ik moest verwerken dat ik blind was geworden.” Vooral mobiliteit - zelfstandig zijn weg vinden - vond hij moeilijk. En nog steeds. Lachend: “Ik denk dat dat nooit wat wordt!” Hij vorderde langzaam maar gestaan in allerlei dingen (opnieuw) aanleren. “Ik leerde weer met de computer werken. Dat vond ik belangrijk, want daar werkte ik graag op: verhalen schrijven, internetten, muziek downloaden. En ik ging sporten, zoals hardlopen met een buddy en tandemracefietsen.” Met het leren van nieuwe vaardigheden, kwam ook zijn zelfvertrouwen terug.

Leergierig
Braille leren werd een wens van Jan. “Jazeker wilde ik dat graag leren! Ik heb altijd graag gelezen, vooral thrillers. Nu luister ik naar gesproken boeken, maar dat is toch anders. Ik mis emotie in de voorleesstemmen en wil die emotie liever zelf in een verhaal leggen. Daarnaast is braille handig om spullen te merken, bijvoorbeeld cd’s.” Toen hij hoorde over de Zelfstudie Braille, meldde hij zich meteen als geïnteresseerde. “Het maakte me niet uit wat het kostte, want ik wilde het zó graag. Toen bleek het nog gratis ook!”, zegt hij. Dat het een zelfstudie is, vindt hij een voordeel. “Voor een cursus had ik naar Apeldoorn of Nijmegen moeten reizen en dat vind ik moeilijk. Een zelfstudie is voor mij gemakkelijker. Ik weet dat ik leergierig en gedisciplineerd ben; dat heb je wel nodig voor deze studie.” Hij heeft het zelfstudiepakket nu twee maanden in huis en studeert twee keer per dag een halfuur. “Ik ben er heel tevreden over. Het is een superduidelijke methode. Alles wordt heel goed uitgelegd.”

Tastmodule
De cursus bestaat uit drie modules. Iedere module heeft zijn eigen boek met oefenstof. De cursisten worden door de stof geleid via aanwijzingen op een daisy-cd. In de eerste module draait alles om tast. “Die tastmodule is écht vernieuwend”, zegt Wim Pierik, medewerker van Visio en betrokken bij het maken van de zelfstudie. “Mensen die op latere leeftijd blind worden, moeten leren voelen; de gevoeligheid van hun vingers ontwikkelen. Lezen kunnen ze al, maar lezen met hun vingers moeten ze leren.” Verder volgt de zelfstudie in grote lijnen de opbouw van andere cursussen braille. Er bleek flink wat behoefte aan een zelfstudie, want de eerste oplage is uitverkocht. “Zo’n zelfstudie past in een maatschappelijke trend”, denkt Pierik. “Mensen leren zichzelf ook piano spelen via internet.”

Puntjes kennen
Jan de Klerk pakt de cursus erbij en laat zien wat hij al geleerd heeft: de tastmodule. “Je begint eerst met dikke lijnen voelen. Vervolgens worden de lijnen dunner en ga je ook andere vormen voelen. Zo leer je verschillende vormen voelen én krijg je gevoel voor het papier. Dat gevoel wordt langzaamaan, stapje voor stapje, aangezet. Dat is fijn. Ik was bang dat ik meteen die puntjes moest kennen. Maar dat hoeft niet. Je begint met grove lijnen - en dan wordt het stapje voor stapje kleiner.” Inmiddels is hij bezig met de tweede module: letters leren. Ook heeft hij zijn eerste zinnetjes gelezen. Soms geeft hij zijn eigen draai aan de stof. “Ik lees alleen met mijn rechterhand, dat vind ik makkelijker. Of dat de bedoeling is? Dat weet ik niet, maar ik vind dat het fijnst!”

Chinees
De Klerk geniet van de studie. “Ik vind het leuk om te leren én om braille te leren. Discipline is daarbij belangrijk. Ik oefen dagelijks en herhaal veel. Moeilijk? Tja. Het is vergelijkbaar met het leren van een nieuwe taal, maar dan wel een taal als Chinees.” Hij kijkt ernaar uit brailleboeken te gaan lezen. “De kleinkinderen voorlezen: dat is één van mijn hoofddoelen.” Maar ook nu al is hij blij en verwonderd over wat hij heeft geleerd. “Mijn gevoel voor taal en woorden komt weer terug. Toen ik voor het eerst een zinnetje las in braille, werd ik daar emotioneel van. ‘Hé, ik kan weer lezen’, besefte ik. Ik was zó trots. Het is niet uit te leggen hoe mooi het is om letters en woorden opnieuw te ontdekken.”

Zelfstudie Braille groot succes

Meer nieuws