Januari 2025 

“Eigenlijk is het heel stom dat het slechtziend heet. Wat ik zie is mijn alles”. Dit is een uitspraak die één van mijn leerlingen doet in de serie video’s die wij afgelopen najaar presenteerden.

Terug naar die uitspraak. Ik ken het maar al te goed. Slechtziendheid is een ingewikkelde materie. Niet alleen zijn er tientallen verschillende varianten. Vooral als de slechtziendheid niet zo opvalt, heb je nogal eens wat uit te leggen. De meest gestelde vraag is dan: wat zie jij? Na 60 jaar sta ook ik dan soms nog wat te stuntelen: wil de vraagsteller een percentage horen? Wil men weten of ik hem of haar überhaupt zie staan? Of moet ik verklaren waarom ik die bus in de verte wel zag, maar de lantaarnpaal voor mijn neus bijna gemist had?

Op onze school voor leerlingen met een visuele beperking, hebben we het hier uiteraard regelmatig over. Hoe reageer je op vragen als: zie je mijn gezicht? Hoeveel vingers steek ik op? Al snap ik goed dat de meeste mensen weinig verstand hebben van allerlei visuele beperkingen; het roept toch elke keer weer veel weerstand op. Het is namelijk best complex, want wat is goed zien?

Onlangs liep ik met een vriendin in Delft het station uit. “Oh, daar staat een molen, midden in de stad”, riep ze uit. “Leuk!, ik neem het van je aan, maar ik zie hem nog niet”. Op de terugweg kon ik erop terugkomen, want toen meende ik in de verte wel iets te herkennen. Uiteraard wist ik nu dat ik in mijn blikveld ergens een molen zou kunnen verwachten.

Ik snap dus goed dat mijn leerlingen wel eens moe worden van het uitleggen. Ook dat ze liever niet in een sollicitatiebrief vermelden dat ze slechtziend zijn. Uit recent onderzoek bleek overigens dat dit wellicht terecht is, omdat de kans dat ze worden uitgenodigd daardoor aanzienlijk afneemt. Als ze dan ook nog aangeven dat ze hun beperking compenseren met andere kwaliteiten, blijkt de kans op een gesprek vreemd genoeg alleen maar af te nemen.

Ach ja, het zal altijd wel een ingewikkelde zaak blijven. Want als ik aan iemand met goed zicht vraag: “Wat zie jij?”, zal dat ook een lastige vraag zijn. Ik zie dus alleen slecht als je het vergelijkt. Verder zie ik alles.