Netvliesloslating: bezoek snel de oogarts

Door Thea van Westerbeek

Netvliesloslating: bezoek snel de oogarts

Drs. Niels Crama (1974) studeerde geneeskunde aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en specialiseerde zich tot oogarts en vitreoretinaal chirurg in het Radboudumc te Nijmegen. Hij is daar sinds 2005 werkzaam als netvlieschirurg. Crama vindt het belangrijk dat mensen goed geïnformeerd zijn over de symptomen van netvliesloslating. Hoe eerder patiënten met hun klachten contact opnemen met een oogarts, hoe groter de kans op goed herstel na een behandeling.

Wat is een netvliesloslating?
Het oog is een bol. Aan de voorkant zit het hoornvlies met daarachter de lens. Achter in het oog zit het netvlies. Hier zitten lichtgevoelige cellen. Het netvlies is als het ware het filmrolletje van het oog. Het zorgt ervoor dat we scherp kunnen zien. Vóór het netvlies zit een doorzichtige gelei: het glasachtig lichaam of glasvocht. Dat zit op een aantal plekken vast aan het netvlies. In de loop van het leven wordt het glasvocht waterig, met sliertjes, en kan loskomen van het netvlies. Soms ontstaat er dan een scheurtje in het netvlies, waardoor er vocht onder kan komen en het netvlies losraakt: een netvliesloslating.

Bij wie komt het voor?
De meest voorkomende oorzaak is een scheurtje in het netvlies als gevolg van inkrimping van het glasachtig lichaam. Mensen lopen vooral vanaf hun veertigste een verhoogde kans op glasvochtloslating, met een piek rond de vijftig à zestig jaar. Wie bijziend is (myopie), dus een hoge min-sterkte heeft, loopt een verhoogd risico op netvliesloslating. Dat komt vooral omdat het netvlies dunner is. Een staaroperatie of een klap op het oog kan óók de kans op een glasvochtloslating en scheurtje in het netvlies vergroten. Scheurtjes moeten op tijd behandeld worden, anders kan netvliesloslating ontstaan. Er kunnen ook andere oorzaken zijn van een netvliesloslating, zoals slecht gereguleerde suikerziekte, een oogtumor of een ontsteking in het oog.

Wat zijn de symptomen?
Als je plotseling bewegende ‘spinnetjes’, stipjes, sliertjes ziet, of lichtflitsen, kan dit wijzen op een glasvochtloslating, met risico op een scheurtje of een netvliesloslating. Als de netvliesloslating zich uitbreidt, ontstaat er meestal uitval van een deel van het beeld, en kan zelfs de scherpte plots afnemen. Het is dan raadzaam om binnen 24 uur contact op te nemen met een huisarts of oogarts. Bij verdenking op een glasvochtloslating of netvliesloslating is verwijzing naar de oogarts noodzakelijk, omdat de huisarts dit niet met zekerheid kan vaststellen. Als een scheurtje niet of te laat wordt ontdekt, kan dit ernstige gevolgen hebben. Hoe langer een netvliesloslating bestaat, hoe moeilijker het is om het netvlies weer vast te krijgen en hoe groter de kans op blijvende schade.  
Veel mensen zijn niet op de hoogte van de klachten en risico’s; zelfs niet de mensen die bijvoorbeeld vanwege bijziendheid een verhoogde kans op een netvliesloslating hebben. Daarom is informatie hierover erg belangrijk. Opticiens en optometristen zouden een grotere rol in voorlichting hierover kunnen spelen.

Komt netvliesloslating tegenwoordig meer voor en zo ja, wat is hiervan de oorzaak?
Het komt jaarlijks voor bij ongeveer bij 1 op de 4.000 mensen en dat aantal is in tien jaar gestegen. Mogelijk speelt de toename van mensen met bijziendheid hierbij een rol. Kinderen die teveel op een schermpje kijken (of in een boek lezen) en te weinig buitenspelen, lopen een sterk verhoogd risico op bijziendheid.

Wat gebeurt er als je niets aan netvliesloslating laat doen?
Dan word je blind.

Wat is de behandeling van netvliesloslating?
Als er alleen nog sprake is van een scheurtje, kan het netvlies met een laserbehandeling worden verstevigd.  Gaat het om een netvliesloslating, dan zijn er twee verschillende operaties mogelijk. De meest voorkomende operatie is de vitrectomie. Hierbij wordt het glasvocht (corpus vitreum) weggehaald en het vocht onder het netvlies weggezogen. Ook krijgt het netvlies een behandeling met laser, zodat er geen vocht meer onder het netvlies kan komen. De glasvochtruimte wordt, afhankelijk van de complexiteit van de loslating, opgevuld met gas, lucht of olie. Dit geeft tijdelijke ondersteuning aan het netvlies terwijl het weer vastgroeit aan de onderlaag. Gas en lucht verdwijnen vanzelf, maar olie moet operatief worden verwijderd. Het oog maakt vervolgens zelf weer vocht aan in de plaats van het glasvocht.
Bij de tweede operatieve mogelijkheid wordt een bandje rond het oog aangebracht. Dat vermindert de trekkracht van het glasvocht, en het netvlies komt weer vast te zitten.

Hoe is het herstel na de operatie?
Dat duurt weken tot maanden en hangt bovendien af van hoe lang het netvlies al los ligt. Daarnaast kan het zicht direct na de operatie belemmerd worden vanwege lucht, gas of olie die in het oog zijn gebracht. In de meeste gevallen kan het netvlies met één operatie weer worden vastgezet. Hoe goed iemand uiteindelijk weer gaat zien is afhankelijk van de uitgebreidheid van de loslating. Hoe eerder iemand erbij is, hoe groter de kans op herstel. Een van de risico’s na een vitrectomie is ‘staar’. Om die reden wordt bij een netvliesoperatie soms ook direct een staaroperatie verricht.

Is een vitrectomie een ingewikkelde operatie?
Een vitrectomie kan worden verricht door een oogarts die gespecialiseerd is in netvlieschirurgie. De operatie gebeurt meestal onder plaatselijke verdoving en duurt ongeveer een uur. In de afgelopen decennia zijn de technieken en instrumenten verbeterd, waardoor de duur van de operatie korter is geworden en de succeskansen zijn verhoogd.  

Het oog is een gevoelig zintuig en zit ingenieus in elkaar.
Het oog is inderdaad erg complex, maar is daarom ook juist zo mooi.